Kiezen voor parttime werk? Prima. Vervolgens feminisme afserveren als enkel iets voor carrièretijgers? Absurd!
Door Myrthe Reuver
Julia Merkus, studente Nederlands van de Radboud Universiteit, schreef op 1 april 2017 een opiniestuk over feminisme voor de Volkskrant. In dit stuk proclameert ze dat haar toekomstdroom, bestaande uit een parttime baan met haar man als kostwinner en zij als hoofdverzorger van de kinderen, niet verenigbaar zou zijn met het huidige feminisme. Het stuk kreeg de polemische titel “Ik ben klaar met het feminisme”. Helaas staat het stuk vol met foutieve aannames over feminisme, is het nauwelijks verankerd in bronnen of historische context, en lijkt de auteur verward te zijn over de boodschap en de kernwaarden van het moderne feminisme. En helaas staat Merkus niet alleen in haar anti-feministische uiting, en lijkt deze gedachtegang steeds populairder te worden onder (Westerse) vrouwen: “Als ik het wel goed heb en geen carrière hoef, waarom is feminisme dan nodig?”
Het moderne feminisme gaat juist over keuze
Laten we allereerst beginnen met een definitie van het begrip feminisme. Natuurlijk zijn er vele interpretaties van dit woord, maar Merkus gaat specifiek in op de vorm van feminisme die zij in de media breed uitgemeten ziet; die van hoe vrouwen belemmerd worden in hun ontplooiing. Merkus lijkt te geloven dat deze vorm van feminisme staat voor “carrière moeten maken” om de “kloof” tussen mannen en vrouwen op de arbeidsmarkt te overbruggen. Echter is het zeker niet zo dat modern feminisme gaat over vrouwen fulltime de werkvloer op dwingen.
Volgens verschillende populaire (en mediagenieke) moderne feministen, onder wie actrice Emma Watson, is feminisme zoveel meer dan vrouwen verplichten tot een carrière. Emma Watson vat het moderne feminisme kernachtig samen: “Bij feminisme gaat het erom vrouwen een keuze te geven.” De keuze om te studeren, maar ook de keuze om (deels) thuis te blijven. Dezelfde keuzes kunnen maken met dezelfde gevolgen, of een vrouw nu moeder wordt of juist niet, een man huisman, of een vrouw hoogleraar. Dít is het feminisme dat de afgelopen jaren breed uitgedragen wordt in de media, en dit is niet een variant die welke keuze dan ook verafschuwt – óók niet die van parttime werken en moeder zijn.
Gebrek aan historisch en sociaal besef
Een tweede reden om het feminisme af te serveren is voor Merkus dat gelijkheid al bestaat, ook een populair argument tegen feminisme. Los van het feit dat helaas niet alle vrouwen ter wereld dit kunnen zeggen, is ook in Nederland gelijkheid op niet alle gebieden een voldongen feit. Zo tonen cijfers van de Nederlandse overheid aan dat meisjes en vrouwen een (veel) grotere kans hebben om met seksueel geweld in aanraking te komen (39% tegenover slechts 7% voor mannen). Merkus wijt de loonkloof tussen mannen en vrouwen (87 cent op de dollar in de VS) aan individuele keuzes voor een parttime baan, moederschap, of een minder betalende baan. Dit klopt echter niet: CNN liet zien dat het loon van vrouwelijke programmeurs of techneuten die exact hetzelfde werk doen als hun mannelijke collega’s zelfs 72 cent bedraagt voor elke verdiende dollar van een man. Daar komt geen keuze aan te pas. Er is bij vele andere beroepen (actrices bijvoorbeeld) ook nog steeds een grote discrepantie tussen de wet en de toch nog ongelijke realiteit. En voor vrouwen die buiten hun keuze om in minderbedeelde posities zijn gekomen – vrouwen met een etnische achtergrond en LGBTQ vrouwen, bijvoorbeeld – is ongelijkheid en dus de noodzaak van feminisme veel meer aanwezig. Zonder zekerheden als het hebben van een geaccepteerde huidskleur of oriëntatie wordt gelijk betaald worden en wettelijke bescherming krijgen niet alleen moeilijker, maar ook veel meer van (levens)belang. De kans op armoede en benadeling is voor hen veel groter.
Vrouwen als Merkus zitten in een luxepositie. Zij hebben financiële stabiliteit, worden beschermd tegen misbruik en uithuwelijking, en stuiten nauwelijks op direct zichtbare benadeling als zij parttime willen werken en geen loopbaan als techneut of programmeur ambiëren. Maar ook zij profiteren elke dag van de gelijke rechten waar feministen de voorafgaande 200 jaar heftig voor hebben gestreden. Pas in 1870 mocht Aletta Jacobs studeren, stemmen mochten vrouwen pas in 1919, en tot diep in de twintigste eeuw werden vrouwen door hun omgeving gedwongen om buitenshuis werk op te geven. Zoveel van wat er nu voor ‘normaal’ aangenomen wordt is door feministen bevochten. “Klaar zijn” met het feminisme getuigt van een luxepositie, maar ook van een gebrek aan historisch besef en weinig respect voor de vrouwen (en mannen!) die voor gelijke rechten hebben gevochten.
Gelijkwaardigheid én gelijke kansen
Volgens mij en andere feministen van de keuze-stroming gaat feminisme over dat iedereen dezelfde keuze met hetzelfde gemak zou moeten kunnen maken, ongeacht geslacht of omstandigheden. We zijn daar al ver in gekomen, maar dit stadium hebben we nog niet helemaal bereikt. Mijn keuze om fulltime te werken zou mij dezelfde kansen, rechten, en beloningen moeten bieden als een man die hiervoor kiest – of juist een man die huisman wil zijn. Maar geen enkele keuze is verplicht of verkeerd. Dát is feminisme: gelijke maar ook eerlijke keuzevrijheid voor iedereen. Dus: drie hoeraatjes voor feminisme en keuzevrijheid!
Myrthe Reuver is Studente Engelse Taal en Cultuur aan de Radboud Universiteit in Nijmegen
Raffia 